Vorige week schreef ik al een artikel over de bijnieren, wat dat nu eigenlijk voor organen zijn en wat ze doen in het lichaam van jouw hond. Ook las je daar alles over de relatie tussen de bijnieren, stress en jeuk. (Nog niet gezien? Hier lees je het artikel!) Vandaag neem ik jullie mee in twee andere problemen die vanuit de bijnieren komen: de ziekte van Cushing en de ziekte van Addison. Hieronder vertel ik je wat het is, maar ook hoe ik er vanuit een holistische visie tegenaan kijk. 

Een hond met bijnierproblemen…

…vertoont vaak rusteloos gedrag. De hond is onrustig, gedraagt zich anders dan normaal en reageert heftiger op prikkels. Dit is niet de hele tijd zo. De ene dag is dit veel meer aanwezig dan de andere dag. Zo kan de hond op een bepaald moment hyperactief en heel ondernemend zijn, en het volgende moment alleen maar liggen. Je ziet bij een hond met bijnierproblemen dus afwisseling tussen rust en actie. 

Een hond met bijnierproblemen heeft een onrustige vacht. Het kan bijvoorbeeld net een bont schilderij zijn. Een deel ziet er gezond uit, maar een ander deel is kaal. Opvallend is wel dat de vacht er aan de linkerkant hetzelfde uitziet als aan de rechterkant. Ook met kale plekken is dit zo, die zie je zowel links als rechts, maar zitten vooral in de nek en aan de achterkant van het lijf. Een hond met bijnierproblemen heeft meestal geen jeuk. Vaak zie je dat de hond veel drinkt en veel plast. Hij kan ook vreemde ophopingen van water of vet hebben op zijn lichaam en het lichaam verandert ook van model. Dit zijn allemaal heftige klachten, die voor de hond heel vervelend zijn…

Wat voor aandoeningen vanuit de bijnieren van de hond zijn er?

De meest bekende aandoeningen zijn de ziekte van Addison en de ziekte van Cushing. Beiden ontstaan door een niet goed functionerende bijnierschors. Bij honden kan er daarnaast ook nog een zogenaamd feochromocytoom voorkomen. Dit is een tumor in het bijniermerg, wat adrenaline en noradrenaline produceert. De symptomen bij de hond zijn vaag, maar vaak zien we zwakte, lethargie, verlies van eetlust en braken. Gelukkig is dit iets wat zeldzaam voorkomt. Addison en Cushing zien we helaas wel vaker.

De ziekte van Addison bij de hond

De ziekte van Addison ontstaat doordat de bijnierschors onvoldoende functioneert. Deze is niet actief genoeg en is er daarom een tekort aan mineralocorticoïden en glucocorticoïden. De ziekte van Addison kent twee vormen. Bij de primaire vorm raakt de bijnier zelf beschadigd doordat witte bloedcellen de cellen van de bijnier aanvallen. Dit is dus een auto-immuunziekte. De productie van de hormonen stopt en er ontstaat een tekort aan deze stoffen in het lichaam. 

Bij de secundaire vorm van Addison ligt het probleem in de hersenen. De hypofyse zorgt normaal gesproken voor de aansturing van de bijnieren. Deze aansturing gebeurd door middel van ACTH, oftewel adrenocorticotroop hormoon. Als de hypofyse beschadigd raakt door bijvoorbeeld een trauma of een tumor zal de afgifte van ACTH verminderen. Hierdoor worden de bijnieren niet meer gestimuleerd en stopt de productie van de bijnierhormonen. 

Addison ontstaat vaak als de hond een lange tijd synthetische corticosteroïden, zoals Prednison, heeft gekregen. Het te abrupt stoppen van een lange termijn behandeling met corticosteroïden is de meest geziene oorzaak van Addison. Naast allerlei andere bijwerkingen remt het de activiteit van de bijnierschors, waardoor er een tekort aan cortisol ontstaat. De ziekte van Addison komt vaker voor bij de Portugese Waterhond, Leonberger, Nova Scotia Duck Tolling Retriever en de Standaard Poedel.

Symptomen van de ziekte van Addison bij de hond

De symptomen van Addison zijn variabel en vaak niet heel specifiek. Bij een milder verloop van de ziekte zie je vaak lethargie, depressie, zwakte, braken, diarree met buikpijn, bloed in de ontlasting, sloomheid en flauwte, slechte eetlust, vermagering en veel plassen en drinken. Vaak wordt er bij dit soort klachten eerder gedacht aan maagdarmklachten of nierproblemen. Als de hond een tekort heeft aan natuurlijke corticosteroïden, kan hij in een zogenaamde Addison crisis belanden. De hond raakt in shock, is slap, koud en uitgedroogd, rilt, trilt, braakt, heeft een trage en zwakke hartslag en kan omvallen. Dit is natuurlijk levensbedreigend…

Diagnose en reguliere behandeling van de ziekte van Addison bij de hond

Om de diagnose te stellen kan er uiteraard worden gekeken naar de klinische klachten die het dier laat zien. De diagnose is moeilijk te stellen omdat de symptomen vaak niet continu aanwezig zijn. Aanvullend kan een bloedonderzoek gedaan worden. Het tekort aan mineralocorticoïden, in het specifiek aldosteron, veroorzaakt een verschuiving in de elektrolytenbalans in het bloed, waardoor er een tekort aan natrium en een overmaat aan kalium ontstaat. In het bloed kan daarom een laag natrium- en een hoog kaliumgehalte aangetoond worden. In het bloedserum kan een verandering in de elektrolyten gevonden worden. 

Om de diagnose met honderd procent zekerheid vast te stellen kan een ACTH stimulatie test worden uitgevoerd, waarbij gemeten wordt of de bijnierschors onvoldoende werkzaam is. Een lage reactie hierop is een teken dat de hond Addison heeft. De reguliere behandeling bestaat vervolgens uit het levenslang toedienen van de hormonen die niet meer geproduceerd worden. De dosering van de medicatie zal moeten worden aangepast tijdens periodes met meer stress, zoals een bezoek aan de dierenarts, trimsalon of tijdens ziekte. De ziekte van Addison wordt het meest gezien bij teefjes tussen de twee en zeven jaar oud. Waarom is helaas nog niet bekend.

De ziekte van Cushing bij de hond

De ziekte van Cushing ontstaat door overactiviteit van het cortisolproducerende deel van de bijnieren. De meest voorkomende oorzaak van de ziekte van Cushing is dat de hypofyse een teveel aan ACTH, oftewel adrenocorticotroop hormoon, produceert. Sommige rassen krijgen vaker de ziekte van Cushing dan andere rassen. Dit zijn bijvoorbeeld de Beagle, Boston Terriër, Boxer, Duitse Herdershond, Labrador Retriever, Poedel, Teckels en Terriërs. Ongeveer de helft van de honden met hypofyse-afhankelijke Cushing heeft kleine tumoren in de hypofyse. De ziekte van Cushing kan ook komen door een tumor in de bijnieren zelf. Ook excessief medisch gebruik van corticosteroïden, zoals Prednison, kan leiden tot de ziekte van Cushing bij de hond. In dat geval heeft dit iatrogene Cushing.

Symptomen van de ziekte van Addison bij de hond

Een hond met de ziekte van Cushing drinkt en plast heel veel en heeft altijd honger. Uiteindelijk ontwikkelt de hond een hangbuik. De vacht valt uit op het lichaam, maar niet op het hoofd of op de poten. Als de vacht geschoren wordt, groeit deze niet terug. De hond hijgt veel meer dan eerst, is zwak en lethargisch. Een huidontsteking komt ook regelmatig voor.

Diagnose en reguliere behandeling van de ziekte van Cushing bij de hond

Bloedtesten zullen veranderingen in de witte bloedcellen en een vergrote activiteit van de leverenzymen aantonen. Röntgenfoto’s of echo’s laten bij de meeste honden met Cushing een vergrote lever zien. Bijnierhormonen beïnvloeden het bloedsuikergehalte waardoor er teveel suiker in het bloed kan worden gevonden. Bij reuen zijn de testikels vaak klein. Een definitieve diagnose wordt gesteld door het monitoren van de cortisolreactie van de bijnieren op stimulerende of onderdrukkende medicatie. Deze test gebruikt de dierenarts ook om te bepalen of de ziekte vanuit de hypofyse of de bijnieren komt.

Hypofyse-afhankelijke Cushing behandelt de dierenarts regulier met medicatie die de overactiviteit van de hypofyse onderdrukt. Tevens kan de tumor chirurgisch worden verwijderd door middel van een hersenoperatie of de tumor kan worden bestraalt. De behandeling voor de ziekte van Cushing veroorzaakt door een tumor in de bijnieren is het chirurgisch verwijderen van de tumor. Dit is echter niet altijd mogelijk of praktisch. Daarom krijgt de hond tegenwoordig vaker medicatie om de overactiviteit van de bijnieren te onderdrukken. Dit kan alleen als de tumor in de bijnieren goedaardig is. Iatrogene Cushing verdwijnt meestal gelukkig spontaan als de dosis van de corticosteroïden geleidelijk vermindert.

Natuurgeneeskundige opties bij de ziekte van Addison en Cushing

Met de holistische visie die ik heb als natuurgeneeskundig therapeut, kijk ik niet alleen naar de symptomen. Waarom heeft jouw hond deze ziekte gekregen en wat kunnen we doen om hem fysiek, mentaal en emotioneel weer zo goed mogelijk in balans te krijgen? In het vorige artikel vertelde ik al meer over wat er kan meespelen bij het krijgen van bijnierproblemen. Daarom is kijken naar het totaalplaatje heel waardevol. Heeft jouw hond de ziekte van Addison of de ziekte van Cushing, dan kunnen we hem naast een reguliere behandeling heel mooi ondersteunen en begeleiden met natuurlijke therapieën. 

Zo werk ik in mijn praktijk graag met celzouten die werken op het endocriene systeem en specifiek op de bijnieren. Ook kruiden zijn heel mooi om het endocriene systeem te reguleren. Essentiële oliën en homeopathie kunnen de hormonen regelen en ingezet worden bij bijnierproblemen. Als een hond corticosteroïden gebruikt, blokkeren bepaalde vitaminen. Daarom zijn supplementen met extra vitamines heel belangrijk voor een hond met Addison of Cushing. Zet dit soort dingen nooit zelf in, maar vraag hierbij hulp van een natuurgeneeskundig therapeut! 

Wat er precies nodig is verschilt ook per hond. Het ligt niet alleen aan de symptomen, maar ook aan de hond zelf, zijn karakter, omstandigheden, geschiedenis en de reguliere behandeling. Soms vragen mensen mij “maar wat ga je dan inzetten?” Dat kan ik nooit zomaar zeggen, want dat ligt aan het hele verhaal. Als ik dat wel zou doen, loop ik mijn doel voorbij: ieder dier als individu beschouwen en een passend advies geven voor die hond. En dat kan heel anders zijn dan voor een andere hond! 

Wat jij zelf kunt doen voor jouw hond met de ziekte van Addison of Cushing

TTouch! Deze aanrakingsmethode kan jouw hond helpen door de omgeving van de bijnieren te behandelen. Dit zorgt ervoor dat er meer doorbloeding plaatsvindt, er meer voeding naar de cellen gaat, maar ook dat jouw hond zich ontspannen voelt. En dat is heel belangrijk wanneer een hond ziek is… TTouch kan ik je zelf snel aanleren, zodat je thuis aan de slag kunt. 

Zorg ook voor weinig stress. Stress heeft zoveel impact op het lichaam en geeft extra belasting op de bijnieren. Dit wil je zeker voorkomen bij honden die al bijnierproblemen hebben, maar natuurlijk is dit voor iedere hond belangrijk! Soms verdragen honden met Addison of Cushing licht ook niet goed. Zie je dat jouw hond last heeft van licht? Dan is lichtmanagement een belangrijke. Ga mee in het ritme van daglicht en dim ’s avonds de lampen. Geef je hond een donkere plek waar hij naartoe kan gaan als het donker wordt buiten. Blauw licht van de televisie en kunstmatige verlichting ’s avonds kan een negatief effect hebben op de bijnieren. 

Het belangrijkste is natuurlijk jouw hond in een zo goed mogelijke conditie houden. Goede voeding, veel beweging, genoeg mentale uitdaging en ontspanning zijn hiervoor ontzettend belangrijk. Heeft jouw hond al Addison of Cushing, dan is het wel belangrijk om niet meteen van voeding te wisselen. Dat kan te heftig zijn voor het lichaam. Eerst brengen we het lichaam hormonaal in balans en dan pas kan de hond over op de best passende voeding voor hem. Wist je dat sterilisatie/castratie bij een teefje ook invloed kan hebben op bijnierproblemen? De bijnieren liggen in de directe omgeving van de baarmoeder, waardoor dit invloed kan hebben op de ontwikkeling van endocriene problemen. Natuurlijk heeft sterilisatie en castratie nog veel meer effecten op het lichaam van jouw hond, maar daarover een andere keer meer!